رونمایی فدرال رزرو از FedNow

بالاخره پس از ده سال توسعۀ فنی، فدرال رزرو از جدیدترین نظام پرداخت ایالات متحده رونمایی کرد.

FedNow یک سرویس پرداخت سریع‌ (faster payment) در امریکاست که با حمایت دولت ایالات متحده و توسط فدرال رزرو پیاده‌سازی شده است. پیش از معرفی این سرویس لازم است اول مفهوم پرداخت سریع‌ را مرور کنیم.

انگلستان در سال ۲۰۰۸ پرداخت در لحظه (real-time) را برای مصرف‌کنندگان راه‌اندازی کرد اما این کشور در این زمینه اولین نبود. اولین نظام پرداخت در لحظه، Zengin ژاپن بود که پردازش در لحظۀ پرداخت‌ها را از سال ۱۹۷۳ آغاز کرد اما تازه از سال ۲۰۱۸ بود که فعالیت آن به صورت ۲۴/۷ درآمد. ضمن این‌که این سیستم، یک سیستم تسویۀ ناخالص آنی یا RTGS بود که با پرداخت آنی (immediate) متفاوت است.

در واقع، تفاوت بزرگی هست میان پرداخت real-time، پرداخت faster و پرداخت immediate. حال آنکه ما همه را پرداخت آنی می‌خوانیم.

پرداخت سریع، آنی یا بلادرنگ؟

فارغ از معنا، پرداخت real-time برای توصیف پرداخت آنی بین بانک‌ها و طرف‌های مقابل آن‌هاست. چیزی نزدیک به آن‌چه ما در ایران با نام «ساننا» می‌شناسیم.

پرداخت faster مربوط به پرداخت‌های خرد در سطح مصرف‌کنندگان است و پرداخت immediate به همۀ پرداخت‌ها اعم از B2B و B2C مربوط می‌شود.

موضوع این است که امریکا پرداخت آنی (Real-time Payment یا RTP) را از سال ۲۰۱۷ راه‌اندازی کرده و در سال گذشته پنجمین سالگرد راه‌اندازی آن را با ۲۸۵ بانک و مؤسسۀ اعتباری عضو و پردازش بیش از ۷۰ میلیارد دلار در سال جشن گرفت.

این سرویس با سیستمی که تحت عنوان FedNow قرار است رونمایی شود متفاوت است. RTP بانک‌ها را به هم متصل کرده در حالی که FedNow قرار است کسب‌وکارها، پذیرنده‌ها و مصرف‌کنندگان را به هم متصل کند. سیستمی که ایجاد آن ده سال طول کشیده، به محض اتصال بانک‌ها به آن، برای همۀ شهروندان امریکایی امکان پرداخت آنی (immediate) فراهم خواهد ساخت.

FedNow بر اساس استاندارد بومی ISO20022 کار می‌کند و این به معنای این است که پرداخت‌ها به لحاظ داده‌های تراکنشی غنی‌تر خواهند بود. از این منظر، FedNow برای کسب‌وکارها، خرده‌فروشی و پذیرنده‌ها که مدعی بودند دسترسی به پرداخت سریع و داده‌های تراکنشی غنی‌تر بر تصمیم آن‌ها برای تغییر بانکشان تأثیرگذار است، یک حرکت روبه‌جلو محسوب می‌شود.

بر اساس پیمایش سال ۲۰۲۱ فدرال رزرو، دوسوم پرسش‌شوندگان و بیش از سه‌چهارم کسب‌وکارهای بزرگ شرکت‌کننده در پیمایش ابراز کرده بودند که دسترسی به پرداخت faster عاملی است که بر تصمیم آن‌ها برای تغییر بانک در آینده تأثیرگذار است.

راه‌اندازی چنین سیستمی چه اثری بر بازار پرداخت امریکا خواهد داشت؟

در حال حاضر سیستم‌های پرداخت خرد متعددی در امریکا تحت برندهایی مثل Venmo یا Zelle در حال فعالیت هستند. نسبت هرکدام از این‌ها با FedNow چه خواهد بود؟

برای پاسخ به این سؤال، تفاوت همین دو برندی که مثال زدم را ببینیم. Venmo توسط PayPal راه‌اندازی شده و Zelle توسط بانک‌های بزرگ امریکا. این بدان معناست که بانک‌هایی که سرویس پرداخت آنی از طریق Zelle ارائه می‌کنند مزیت آشکاری نسبت به PayPal، مالک Venmo، خواهند داشت چرا که پایاپای پرداخت‌های Venmo سه روز یا بیشتر طول می‌کشد اما با راه‌اندازی FedNow، پرداخت Zelle آنی خواهد بود. این سیستم همچنین برای بانک‌ها در مقابل نوآوران در فین‌تک‌ها یک اهرم رقابتی فراهم خواهد کرد. چرا که فین‌‌تک‌ها از سرویس پرداخت آنی محروم خواهند بود مگر این‌که مجوز بانکی از فدرال رزرو داشته باشند.

این اتفاق از جهتی مثبت است چون به بانک‌ها و مؤسسات اعتباری کوچک‌تر امکان رقابت با فین‌تک‌های بزرگ در زیست‌بوم را می‌دهد. از جهت دیگر اما یک حرکت محدودکننده از طرف فِد برای بیرون انداختن دیگران از سیستم باشد.

جالب اینجاست که Zelle، بر خلاف Venmo، تا امروز به پرداخت بلادرنگ The Clearing House هم از زمان راه‌اندازی آن دسترسی داشته است. حقیقت این است که به خاطر ملاحظات مربوط به تقلب در شبکۀ Zelle، فِد ترجیح می‌دهد این شبکه گسترش قابل توجهی نداشته باشد. این شبکه صرفاً در اختیار بانک‌هاست و مستقیماً با مصرف‌کننده ارتباط ندارد. ادعا این است که این استراتژی برای اجتناب از رخداد تقلب در شبکه است. برآورد شده در سال ۲۰۲۱ از طریق تقلب و اسکم ۴۴۰ میلیون دلار از وجوه کاربران Zelle از دست رفته است. بنابراین با ورود FedNow، می‌خواهند سیستم را امن‌تر کنند. شاید هم می‌خواهند افزایش امنیت را به عنوان ابزاری برای از بین بردن فضای رقابتی با غیربانکی‌ها استفاده کنند.